KUBİLAY HAN

KUBİLAY HAN
Moğol İmparatorluğu'nun beşinci hükümdarı(? 1214-pekin 1294) Cengiz Han'ın en küçük oğlu olan Toluy'un dört oğlundan biridir. Çinli bir öğretmenden Uygur yazısı ve edebiyatı öğrendi. Matematik, astronomi, tarih ve coğrafya konularında eğitildi.Bilgin Liu Ping-Çung'dan Konfüçyüsçü yönetim tarzını öğrendi. Yönetimdeki yerini ağabeyi Mangke'nin (Mengü) büyük kağan seçilmesiyle sağladı (1251). Çin'in işgal edilmiş yerlerinin yönetimi Kubilay'a verildi. 1257'de güneye doğru ilerleyerek Nançao Tai Krallığı'na son verdi. 1259'da Möngke'nin ölümüyle Arik Buğa kendini kağan duyurdu. Kubilay bunu kabul etmeyerek 1260'da kendini kağan ilan ettirdi. Arık Buğa'yı yenerek, kağanlığa sahip oldu. Öğeday'ın oğlu Kaydu Kubilay'ın Çinlileşmesini ileri sürerek onu tanımadı, bu sürtüşme 1291'e kadar sürdü. Kubilay bir yandan Kaydu ile ilgilenirken,  yandan da Çin seferini sürdürdü. 1279'da Çin'in işgalini tamamladı, Çin imparatoru oldu. Çin'in geleneksel siyaseti nedeniyle komşu devletlerin egemenliğini tanımasını ve haraç ödemelerini istedi. Bu ülkelerin zenginliğini kendinde toplamak istiyordu.Japonya'nın dışında  bir çık ülke bu isteği kabul etmişti.1274–1281 arasında Japonya'ya üç sefer düzenledi.bu savaşlarda gerek hava şartları gerekse donanmanın zayıflığı nedeniyle başarısız oldu.Çin Hindi'ndeki Çumpa(Malezya)krallığı uzun süre direndi ve 1294 te Moğollara bağlanmayı kabul etti.1277–1281 -1287 yıllarında Birmanya'ya düzenlediği seferlerde başarılı oldu.1293 te Cava adasına düzenlediği sefer yenilgiyle sonuçlandı.Devlet yönetiminde Çinlilere en altlarda görev verdi.Önemli yerlerde Moğollara ve yabancı kavimlerden olanları atadı.Başkentte merkez yönetimin işlerini yapan sekreterlik ,özel bir meclis,devlet işleri,askerlik ve sansürden sorumlu bir kurum oluşturdu.ayrıca ülkeyi eyalet vilayet,ikinci vilayet ve sancak birimlerinden oluşan yerel yönetimlere ayardı.1267 de Ching'de(Pekin) yeni bir başkent yaptırdı.1272 de Han Balıg (Han kenti) adını aldı.1263 te Yuan (evrenin kökeni-büyük köken) adını verdiği kendi hanedanını kurdu.Kubilay Moğolların ve öteki Orta Asya   kavimlerin Çinlileşmesini önlemek için çok sayıda önlem aldı.Moğolların ülke yönetiminde etkisini güçlendirmek için tüm nüfusu 4 katmana ayırdı.

En üstte sayıları birkaç bini geçmeyen Moğollar bulunurdu. Kendilerine verilen malikanelerde Çinli köylülerin ürettikleri ile geçinirlerdi.Vergi vermezlerdi.Ayrıcalıklı bir sınıftı.İkinci gurubu Orta Asyalılardan oluşan ve yönetimde Moğollara yardım edenler oluştururdu. Yüksek dereceli devlet memuruydu bunlar.Tahıl ticareti yapar vergi vermezlerdi.Resmi hizmet ve posta yollarından yararlanmada öncelikli idiler.Üçüncü ve dördüncü katmanları kuzey ve güney Çinliler oluştururdu.Devletin yükünü bunlar çeker ve tarımla uğraşırlardı.Çinli bilim adamlarını önceleri kilit noktalara getirdi.Fakat shang-tung valisinin çıkardığı ayaklanma üzerine yüksek derecelerde görev vermemeye başladı.Çoğalan nüfusu beslemek için su kanalları yaptırdı.Kanallarla beslenme için gerekli ürünleri kolaylıkla başkente ulaştırdı.İç ve dış ticareti geliştirmek için karayolu ağını geliştirdi.Belli aralıklarla Kervansaraylar kurdurdu.;Yaşlılar ve kimsesiz çocukların bakımını devlet üstlendi.Kağıt para kullanımını yaygınlaştırdı.Kıtlık yıllarında ve yiyecek fiyatlarının yükseldiği yıllarda eski yıllarda depolanan yiyecekleri halka parasız dağıttı.Budist olmasına rağmen tüm inançlara hoşgörülü davrandı.Döneminde Budizm büyük yayılış gösterdi.1269 da Tibetli rahip Fagspa yı Moğol alfabesini kurmakla görevlendirdi.O güne kadar Uygur alfabesi kullanılırdı.Döneminde yeni alfabeyi kullandı.Önemli Çince eserleri Moğolca ya çevirtti.Moğol büyükleri adına tapınaklar yaptırdı.