KÜLTİGİN KÜR ŞAD
KÜLTİGİN
Göktürk Askeri(? 684-Maga Kuryan 731) Kutluğ (İlteriş) Kağan'ın oğlu,Bilge Kağan'ın küçük kardeşidir.Amcası Kapağan Kağan'ın Asya’daki Türk boylarını Göktürk Devleti'ne Bağlamak ve Çin'i baskı altında tutmak için düzenlediği seferlerde büyük başarılar kazandı. 710 da Göktürk yönetimine başkaldıran Kırgızları, Bayırkurları bozguna uğrattı.711 de On - Ok 717 de Uygur,718 de Karluk ayaklanmalarını bastırdı.718 de Karluk ayaklanmalarını bastırdı.718 de Göktürklere Karşı savaşa hazırlanan Çin2in üzerine sefer düzenleyerek, önemli bir merkez olan beşbalık'ı ele geçirdi.720 de Çin ordusu'nu bozguna uğratarak Kan-Çu, Yüan-Çu, Liangçu bölgelerini ele geçirdi ve Göktürk sınırlarına kattı.730–731 de başkaldıran Dokuz oğuzlarla yapılan savaşların ilk beşini kazandıysa da Maga-Kurgan daki karargâhına bir baskın düzenleyen Dokuz oğuzlarca öldürüldü. Ölümü üzerine Bilge Kağan kardeşi Kültigin adına bir anıt dikti. Bu anıt Türk tarih ve kültürü açısından önemli bir kaynaktır.
Göktürk Askeri(? 684-Maga Kuryan 731) Kutluğ (İlteriş) Kağan'ın oğlu,Bilge Kağan'ın küçük kardeşidir.Amcası Kapağan Kağan'ın Asya’daki Türk boylarını Göktürk Devleti'ne Bağlamak ve Çin'i baskı altında tutmak için düzenlediği seferlerde büyük başarılar kazandı. 710 da Göktürk yönetimine başkaldıran Kırgızları, Bayırkurları bozguna uğrattı.711 de On - Ok 717 de Uygur,718 de Karluk ayaklanmalarını bastırdı.718 de Karluk ayaklanmalarını bastırdı.718 de Göktürklere Karşı savaşa hazırlanan Çin2in üzerine sefer düzenleyerek, önemli bir merkez olan beşbalık'ı ele geçirdi.720 de Çin ordusu'nu bozguna uğratarak Kan-Çu, Yüan-Çu, Liangçu bölgelerini ele geçirdi ve Göktürk sınırlarına kattı.730–731 de başkaldıran Dokuz oğuzlarla yapılan savaşların ilk beşini kazandıysa da Maga-Kurgan daki karargâhına bir baskın düzenleyen Dokuz oğuzlarca öldürüldü. Ölümü üzerine Bilge Kağan kardeşi Kültigin adına bir anıt dikti. Bu anıt Türk tarih ve kültürü açısından önemli bir kaynaktır.
KÜR ŞAD
Türk tarihinin karakteristik ve mühim şahsiyetlerinden biridir.
Prens Kür Şad,Göktürk Hanedanından 10.büyük Türk İmparatoru Çuluk Kağan'ın küçük oğludur.Çuluk Kağan 2 yıllık bir saltanattan sonra bir Çin Prensesi olan zevcesi İçing Hatun tarafından zehirlenerek 621 de öldürüldü.Yerine kardeşi,yani Prens Kür Şad'ın amcası Kara Kağan geçti.Türk geleneğine göre,Kara Kağan,dul yengesi,Yani Kür Şad'ın üvey anası ile evlendi.Zaten kararsız bir kişi olan yeni kağan Çinli zevcesinin entrikaları ile tamamen yanlış hareketlerde bulundu.Üst üste gelen soğuk ve kıtlık yılları da Türk İllerinde büyük tahribat yaptı.630 yılında bu vaziyetten yaralanan Çin ordusu Türk ordusunu bozdu.Kara Kağan ile 100.000 Türk ,Çinliler'e esir düştü.Çinliler in elinde 4 yıl esir yaşayan Kara Kağan 634 yılında kederinden öldü.
Kara Kağan'ın yerine Çinliler,Göktürk Prenslerinden Sirba Kağan'ı Türk İmparatoru ilan etti.Fakat bu kukla hükümdar,Çin'e tabi olmayı kabul ettiği için,bin yıldan beri İstiklal içinde yaşayan Türkler,Sirpa Kağan'ı tanımadılar.Çinliler'i kovmak ve ellerindeki esirleri kurtarmak için gizliden gizliye çalışmalara başladılar.40 kişilik bir ihtilal komitesi teşekkül etti.bu komite Prens Kür Şad'ı başkan seçti Ancak ihtilal başarıya ulaşırsa,Kür Şad İmparator olmayacaktı ve siyasetten çekilecekti.Çünkü ihtilalin tamamen milli mahiyette olduğundan kimse şüphe etmemeliydi.Kür Şad 'ın imparator olmak gayesiyle başa geçtiği söylenmemeliydi.Bu fikirde olan Türk Prensi ,arkadaşlarının kendini Kağan namzedi göstermelerini kabul etmedi.Bunu üzerine, ihtilalden sonra Kür Şad'ın ağabeyinin oğlunun,yani yeğeninin Türk kağanı ilan edilmesi kararlaştırıldı.
Bu sıralarda Çin de 18.İmparatorluk hanedanı olan Tanglar'dan 2.İmparator Li Şihmin 40 yaşında ve 13 yıldan beri tahtta idi.Çin ,50 milyon nüfusu ile cihanın en kalabalık devleti idi.Kuzey Çin'de Çin boyunduruğunda yaşayan yüzbinlerce Türk ,her an imha edilmek tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyordu.
Türk İhtilal Komitesinin Planı şöyleydi:
İmparator Li Şihmin esir edilecek,Türk illerine kaçırılacak,sonra Çin sarayında esir bulunan Türk asilzadeleri ve Çin boyunduruğundaki Türk toprakları ile değiştirilecektir. İhtilal başarıya ulaşır ulaşmaz da bütün Türkler ayaklanacaklar,rastladıkları Çinli'yi öldürüp bağımsızlık kazanacaklardı.Çin imparatorunun her gece kılık değiştirerek başkenti Çangan'da dolaştığı Türkler tarafından haber alınmıştı.Bir Sokak baskını ile imparatorun esir edilmesi oldukça kolay olacaktı.Ancak kararlaştırılan gece ,aksi bir tesadüfle,büyük bir fırtına patlakverdi. İmparator sarayından çıkmadı.Kür Şad,geçikirse ihtilalin duyulup Türkler'in kılıçtan geçirilmesinden korktu.Akıl almaz bir cesaretle,imparatorluk sarayını basıp imparatoru ele geçirmeyi kararlaştırdı.Arkadaşlarının çok iyi birer savaşçı olmalarına güveniyordu.
Gerçekten o gece 40 Türk asilzadesi Çin imparatorluk sarayını bastı.Kanlı bir çarpışma oldu.Yüzlerce Çinli muhafız 40 Türk savaşçısının ok ve kılıç darbeleriyle can verdi.Çinli muhafızların yerden mantar biter gibi çoğaldığı ve İmparatorun ele geçirilemeyeceğini anlayan Kür Şad,sarayı terketmek emrini verdi.İmparatorun ahırına hücum eden 40 Türk seyisleri öldürüp buldukları atları alıp Çin Başkentinden çıkmaya muvaffak oldular.Ancak bütün bir Çin ordusu 40 yiğidin peşine takıldı Vey ırmağı kıyısına gelince duraklayan Türkler bir kaç yüz Çin askerini öldürdükten sonra Göz yaşartan bir kahramanlık içinde öldüler.Kür Şad ve 39 arkadaşı Vey ırmağı kenarında ki Sarı topraklar üzerinde kaldılar. Türkiye tarihi-Yılmaz ÖZTUNA cilt 1
Türk tarihinin karakteristik ve mühim şahsiyetlerinden biridir.
Prens Kür Şad,Göktürk Hanedanından 10.büyük Türk İmparatoru Çuluk Kağan'ın küçük oğludur.Çuluk Kağan 2 yıllık bir saltanattan sonra bir Çin Prensesi olan zevcesi İçing Hatun tarafından zehirlenerek 621 de öldürüldü.Yerine kardeşi,yani Prens Kür Şad'ın amcası Kara Kağan geçti.Türk geleneğine göre,Kara Kağan,dul yengesi,Yani Kür Şad'ın üvey anası ile evlendi.Zaten kararsız bir kişi olan yeni kağan Çinli zevcesinin entrikaları ile tamamen yanlış hareketlerde bulundu.Üst üste gelen soğuk ve kıtlık yılları da Türk İllerinde büyük tahribat yaptı.630 yılında bu vaziyetten yaralanan Çin ordusu Türk ordusunu bozdu.Kara Kağan ile 100.000 Türk ,Çinliler'e esir düştü.Çinliler in elinde 4 yıl esir yaşayan Kara Kağan 634 yılında kederinden öldü.
Kara Kağan'ın yerine Çinliler,Göktürk Prenslerinden Sirba Kağan'ı Türk İmparatoru ilan etti.Fakat bu kukla hükümdar,Çin'e tabi olmayı kabul ettiği için,bin yıldan beri İstiklal içinde yaşayan Türkler,Sirpa Kağan'ı tanımadılar.Çinliler'i kovmak ve ellerindeki esirleri kurtarmak için gizliden gizliye çalışmalara başladılar.40 kişilik bir ihtilal komitesi teşekkül etti.bu komite Prens Kür Şad'ı başkan seçti Ancak ihtilal başarıya ulaşırsa,Kür Şad İmparator olmayacaktı ve siyasetten çekilecekti.Çünkü ihtilalin tamamen milli mahiyette olduğundan kimse şüphe etmemeliydi.Kür Şad 'ın imparator olmak gayesiyle başa geçtiği söylenmemeliydi.Bu fikirde olan Türk Prensi ,arkadaşlarının kendini Kağan namzedi göstermelerini kabul etmedi.Bunu üzerine, ihtilalden sonra Kür Şad'ın ağabeyinin oğlunun,yani yeğeninin Türk kağanı ilan edilmesi kararlaştırıldı.
Bu sıralarda Çin de 18.İmparatorluk hanedanı olan Tanglar'dan 2.İmparator Li Şihmin 40 yaşında ve 13 yıldan beri tahtta idi.Çin ,50 milyon nüfusu ile cihanın en kalabalık devleti idi.Kuzey Çin'de Çin boyunduruğunda yaşayan yüzbinlerce Türk ,her an imha edilmek tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyordu.
Türk İhtilal Komitesinin Planı şöyleydi:
İmparator Li Şihmin esir edilecek,Türk illerine kaçırılacak,sonra Çin sarayında esir bulunan Türk asilzadeleri ve Çin boyunduruğundaki Türk toprakları ile değiştirilecektir. İhtilal başarıya ulaşır ulaşmaz da bütün Türkler ayaklanacaklar,rastladıkları Çinli'yi öldürüp bağımsızlık kazanacaklardı.Çin imparatorunun her gece kılık değiştirerek başkenti Çangan'da dolaştığı Türkler tarafından haber alınmıştı.Bir Sokak baskını ile imparatorun esir edilmesi oldukça kolay olacaktı.Ancak kararlaştırılan gece ,aksi bir tesadüfle,büyük bir fırtına patlakverdi. İmparator sarayından çıkmadı.Kür Şad,geçikirse ihtilalin duyulup Türkler'in kılıçtan geçirilmesinden korktu.Akıl almaz bir cesaretle,imparatorluk sarayını basıp imparatoru ele geçirmeyi kararlaştırdı.Arkadaşlarının çok iyi birer savaşçı olmalarına güveniyordu.
Gerçekten o gece 40 Türk asilzadesi Çin imparatorluk sarayını bastı.Kanlı bir çarpışma oldu.Yüzlerce Çinli muhafız 40 Türk savaşçısının ok ve kılıç darbeleriyle can verdi.Çinli muhafızların yerden mantar biter gibi çoğaldığı ve İmparatorun ele geçirilemeyeceğini anlayan Kür Şad,sarayı terketmek emrini verdi.İmparatorun ahırına hücum eden 40 Türk seyisleri öldürüp buldukları atları alıp Çin Başkentinden çıkmaya muvaffak oldular.Ancak bütün bir Çin ordusu 40 yiğidin peşine takıldı Vey ırmağı kıyısına gelince duraklayan Türkler bir kaç yüz Çin askerini öldürdükten sonra Göz yaşartan bir kahramanlık içinde öldüler.Kür Şad ve 39 arkadaşı Vey ırmağı kenarında ki Sarı topraklar üzerinde kaldılar. Türkiye tarihi-Yılmaz ÖZTUNA cilt 1
Yorumlar
Yorum Gönder