HAREZMİ

HAREZMİ
(?-780-Harizm 850) Harezmî, IX. yüzyılda yaşayan ve cebir alanında ilk defa eser yazan Müslüman Türk bilginidir.
Dokuzuncu yüzyılda yaşamış ünlü bir matematikçimizdir.Coğrafya ve Astronomi alanında da haklı bir üne sahiptir.Cebir konusunda ki şöhreti,Avrupa’ya kadar ulaşmıştır.Logaritma matematiğini keşfeden kişi olarak bilinmektedir.Halife Me’mun döneminde Bağdat'a çağrıldı ve Saray kütüphanesinde hafizikütüplük yaptı.Hindistan'a gitti 830 yılında yeniden Bağdat'a döndü.Astronomi için Sinear ovası'na gönderildi.Doğu ve Batı uygarlıklarına hızla yayılan ve yöntemleri günümüzde de kullanılan İlm-el Cebr vel Mukabele (Aktarma ve kısaltma bilimi) adlı matematik kitabının yazarıdır.16.yy.da latinceye çevrilen bu kitapta Harizm'i İskenderiyeli Diophantus'un önerdiği "kısaltarak simgelemeyi (sinkopat cebir) dahada geliştirerek "simgeli cebir" biçimine dönüştürdü.Böylece cebir ve geometriyi dahada açık hale getirdi.matematikte sıfırı "0" kullandı.Hint sayılarını İslam sayılarına göre verdiği için latincede onun adından kaynaklar bu yönteme Arap rakamları ya da "algoritma" adı verildi.Öteki eseleri:Hint hesabına göre matematik özeti,Usturlabın deney kitabı,enlem boylam kitabı Harezmi,miladi 850 yılında vefat etmiştir.

Bağdat’taki bilimler akademisi Darülhikme’de görev alan Harezmî, matematik, astronomi ve coğrafya alanında değerli çalışmalar yaptı.
Harezmî, ilk defa, birinci ve ikinci dereceden denklemleri analitik metotla; bir bilinmeyenli denklemleri de cebirsel ve geometrik metotlarla çözmenin kural ve yöntemlerini tespit etti. Matematikte ilk kez sıfır rakamını kullanan Harezmî, cebir bilimini metodik ve sistematik olarak ortaya koydu. Kendisinden önceki cebire ait konuları, yine ilk kez ‘cebir’ adı altında sistemleştirdi.
Harezmî, matematik, astronomi ve coğrafya alanında çok sayıda eser yazdı.
Yeryüzünün çapına ait hesaplarını Kitâbu Sûreti’l-Arz adlı kitabında topladı. Bu eserde, Nil Nehri’nin kaynağını açıklayan Harezmî, Batlamyus’un astronomik cetvellerini de düzeltti.
Güneş ve ay tutulmasına dair incelemelerini topladığı Zîcü’l-Harezmî adlı eserinde ise, astronomi için gerekli trigonometri bilgi ve cetvellerini de verdi.
Harezmî, 850 yılında Bağdat’ta vefat etti.