BARBAROS HAYREDDİN PAŞA BAYEZİD l (Yıldırım) BAYEZİD ll

BARBAROS HAYREDDİN PAŞA

        Türk denizcilerinin ve denizcilik tarihinin en  büyük kaptanpaşası (Midilli 1467-İstanbul 1546)

        Karesi sancağı halkından Eceovalı (Gelibolu) Sipahizade Yakup bey'in oğludur.Türk denizcilik tarihinin ünlü kumandanlarından olan İshak,Oruç ve İlyas Barbaros'un kardeşleridir.Oruç ile Hızır Reis  "Barbaros kardeşler" diye ün yapmışlardır.Asıl adı "Hızır" dır.Hayreddin adının din ve devlet işlerindeki başarılarından dolayı Yavuz sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından verildiği söylenir.Başka bir söylenceye göre ise "Barbaros" adı sakalının kırmızı olması nedeniyle Avrupalılar tarafından takılmıştır.Ayrıca Türk denizcilerinin yetkili denizcilere baba dediği son yıllara kadar uzanan bir gelenektir.Barbaros sözünün her iki deyiminin birleşmesinden doğduğu da iddia edilmektedir.

        Barbaros kardeşler ailelerinin geniş imkânları,üstün zekâları ve yetenekleri ile Arapça dâhil diğer Akdeniz ülkelerinin dillerini de öğrenmişlerdir.

        Önceleri,Midilli ,Saroz ve Selanik körfezleri arasında gemicilik yaparken ağabeyi Baba Oruç'un Rodos şövalyelerine esir düşmesi üzerine,onu kurtarmak amacıyla Bodrum'a gitti.Kurtulduktan sonra ağabeyi ile birlikte Cerbe adasına yerleşti. Cerbe'de kendisine katılan başka denizcilerle birlikte korsanlığa başladı.
        Adamlarıyla birlikte 1516 yılında Cezayir kalesi’ni ele geçirdi.1519 da ağabeyi Oruç Reis bir savaş sırasında ölünce Barbaros Mısır'ı ele geçiren Yavuz sultan Selim'e bir elçi göndererek ,Cezayir'i Osmanlı topraklarına kattıve kendisine Cezayir Beylerbeyi unvanı verildi.

        1520 yılında tahta geçen Kanuni Sultan Süleyman Barbaros'u İstanbul'a çağırtarak ona Kaptan-ı derya unvanını verdi.Barbaros tekrar denize açılarak Yunan adalarından pek çoğunu,Kandiye,Messina ve İtalya kıyılarını fethetti.

Barbaros'un en büyük başarısı,28 Eylül 1508 de Andrea Doria komutasındaki Haçlılarla yaptığı Preveze Deniz Savaşı'dır.bu savaşta tüm haçlı donanması batırıldı.Andrea Doria esir edildi.Daha sonra Fransa Kralı François l in Osmanlı İmparatorluğu'ndan yardım istemesi üzerine 24 Haziran 1543 te Marsilya'ya gitti ve 20 ağustos 1543 te Nice'i ele geçirdi.Bu sefer sırasında Cenova'da esir bulunan Türk Kaptanlarından Turgut Reis'te Cenevizliler'in elinden kurtarıldı.

Preveze Deniz Savaşı'ndan sonra Barbaros Hayreddin Paşa Akdeniz'i kontrolü altında bulundurdu.1543 de bir filo ile Marsilya'ya giderek Fransa Donanma komutanını da beraberinde alarak Nice'i (Nis) aldı.Kış Toulun'da geçirildi.1544 yılında İstanbul’a döndü.

Tüm denizcilik yaşamı başarılarla geçen Barbaros 4 Temmuz 1544 yılında İstanbul'da öldü.Mezarı İstanbul Beşiktaş'ta kendi adını taşıyan anıt yanındaki türbededir.

Barbaros anılarını Seyyid Muradiye'ye yazdırmıştır. Gazavat-ı Hayreddin Paşa adlı çok değerli bir eser bırakmıştır.

BAYEZİD  l (Yıldırım)

         1360–1403 dördüncü Osmanlı Padişahı

        Babası Murad l in genişleme politikasına uygun olarak,1378 de Germiyanoğlu Beyi Süleyman Şah'ın kızı sultan Harunla evlendi.Böylece Germiyanoğulları toprağının bir bölümünün yönetimini ele geçirdi.1385 yılında isyan eden Kardeşi Savcı Bey'i öldürerek isyanı bastırdı.Osmanlılar'ın Karamanoğulları ile yaptığı savaşlarda ki başarısı ve gözüpekliği ona "yıldırım" sanını kazandırdı.27Ağustos 1389 da 1.Kosova savaşı'nda , kardeşi Yakup Çelebi'yle birlikte önemli rol oynadı.Zaferden sonra Murad 1 ,savaş alanında dolaşırken yaralı bir Sırplı tarafından öldürülünce Bayezid l Sadrazamında isteğiyle de kardeşi Yakup Çelebi'yi öldürterek tahta çıktı.

         Bayezid l'in tahta çıkması üzerine Anadolu Beylikleri Karamanoğulları'nın öncülüğünde  harekete geçerek yitirdikleri toprakları geri almaya başladılar.Bu sırada Rumeli'de olan Yıldırım önce Sırbistan Kralını yendi.Sırpları bir antlaşma ile vergiye bağladı.Rumeli toprakları güvenceye alınınca 1390 da Anadolu'ya geçti.Aydınoğulları ve Germiyanoğlları Beyliklerini ortadan kaldırdı.Batı Anadoludaki beli başlı kentlere Sancak Beyleri atadı.Kütahya'yı merkez alarak Anadolu Beylerbeyliği'ni kurdu.Karamanoğulları'ndan Beyşehir ve Akşehir'i aldı.

Bizanslılar la anlaşamadığından 1391 de İstanbul'u kuşattı.Bu sırada Anadolu Hisarı'nı yaptırdı.Yedi ay süren kuşatma Bizanslıların yeni ödünler vermesi ve bu sırada ortaya çıkan Macar tehdidi  üzerine kaldırıldı.Venedik cumhuriyeti ve Bulgarlar la bir ordu kuran Macarların üzerine oğlu Süleyman Çelebi'nin ordusunu gönderdi.1394 de Macar kralının kutsal savaş çağrısı beklenen sonucu vermedi.Bulgarları yenen Osmanlı Orduları Arnavutluk içersine kadar ilerledi.Bu sırada doğuda büyük bir tehlike belirmişti.

         Moğol İmparatoru Timur Anadolu Beylerine mektup göndererek kendi egemenliğini tanımalarını istedi.Erzincan,Karaman ve Dulkadir oğulları beyleri bu isteğe uydular.Bayezid l in yanında yer alarak bu çağrıya uymayanlar çoğunluktaydı.Bu durum , Timur'un Anadolu topraklarından bir süre için çekilmesine yol açtı.

1396 da Bayezid l yeniden  İstanbul’u kuşattı.Bu defa olayı ciddiye alan   Papalık birlikleri  (Haçlılar) Macar kralı Sgismond komutasında Doğu Avrupa'daki Osmanlı topraklarına girdiler ve Niğbolu kalesini kuşattılar.İstanbul kuşatmasını kaldıran Yıldırım  10.000.kişilik ordusuyla Niğbolu'da Haçlılar'ı yenilgiye uğrattı.(25 EYLÜL 1396). Bu zaferden sonra Osmanlılar Avrupa'ya üstünlüklerini kabul ettirdiler. Anadolu'ya dönen Bayezid 1, Karamanoğulları'nın üzerini yürüdü. Konya'ya girerek, Timur'a bağlılığının bildiren Karamanoğlu Ali'yi idam ettirdi. Bütün orta Anadolu Osmanlılar'ın eline geçti.
1400 yılında İstanbul bir kez daha kuşatıldı.Aynı yılın ağustos ayında İkinci Anadolu seferi'ne çıkan Timur Sivas'a girdi.Bunun üzerine Bayezid  İstanbul'u bırakıp Timur'un üzerine yürüdü.1401 Temmuzunda Erzincan'a kadar ilerledi.Önce Bayezid l i  mektuplarla oyalayan Timur Ankara dolaylarına kadar geldi.

Osmanlı ordusu Çubuk Ovası'nda Moğollarla karşılaştı.28 Temmuz 1402 günü sabahtan akşama kadar süren Ankara savaşı'nda ,sayıca az olan Osmanlı ordusu yenildi.Son ana kadar savaş alanında çarpışan Bayezid l tutsak düştü.Timur ona oğulları Musa ve Mustafa Çelebi'ye iyi davrandı.Ancak bir yıl boyunca Anadolu'yu baştanbaşa yağmaladı.Tutsaklığı sırasında hastalanan Bayezid l 9 Mart 1403 te Akşehir'de öldü.(bazı tarihçiler intihar ettiğini öne sürerler).Yıldırım Bayezid iyi bir örgütçü ve komutandı.Okuma yazma bilen ilk Osmanlı Padişahıydı.Yine Yakup Çelebi olayı nedeniyle "kardeşkanı akıtan" ilk padişah olarak bilinir.Kendini beğenmiş olarak tanınmasına karşın bilginlere önem verir,saygılı davranırdı."Enderun -ı Humayun" denilen saray okulu onun döneminde açıldı.Birçok imaret , medrese,han,köprü,darüşşifa (sağlık yurdu) ve Bursa'daki ünlü Ulu Camii yaptırdı.

BAYEZİD ll

         Sekizinci Osmanlı Padişahı 1448–1512

1448 de Dimetoka'da doğan Bayezid ll, F.sultan Mehmed'in oğludur.Edirne Sarayı'nda geçen çocukluğu boyunca iyi bir eğitim gördü.Küçük yaşta Amasya Sancak Beyi oldu.Burada Çandarlızade İbrahim Çelebi ,Hamza Bey,Hattat Hamdullah  gibi bilim ve sanat adamları nın arasında bulundu.

         Otlukbeli Savaşı'nda 1473 Bayezid ll ye bir komutanlık veren Fatih onda aradığı askeri yeteneği bulamayınca,küçük oğlu Cem sultan'a önem vermeye başladı.F.Sultan Mehmed ölünce 1481 hızla İstanbul'a gelen Bayezid ll ,kendisini destekleyen devlet adamlarının yardımıyla 20 Mayıs 1481 de tahta çıktı.Kardeşi Cem sultan hem kendini Veliaht saydığı için , Hemde Fatih'in getirdiği gelenek gereği öldürülmemek için Bursa'ya giderek Padişahlığını ilan etti.20 gün sonra Bursa'da  Yenişehir dolayında iki kardeşin ordusu savaştı.Cem'in yenilgisi Bayezid ll nin iktidarını pekiştirdi.

         Bayezid ll 1483 te bir yıl süren Hersek ve Boğdan  Seferi'ne çıktı.Tuna boylarının önemli kaleleri alındı.Boğdan ,Osmanlılara bağlı bir beylik oldu.Bu sırada Memluk(Kölemen) Sultanı Kayıtbay 'ın iç işlerine karışmasından rahatsız olan Ramazanoğlu Mehmed Bey , Bayezid ll den yardım istedi.1485 yılında başlayan ve beş yıl süren savaşlardan üçüncü memlukların kazanması,Bayezid ll nin savaşlara ordunun başında katılmaması asker ve halk arasındaki saygınlığını azalttı.Cem sultan'ın 1495 de ölmesinden sonra ,Avrupa ile ilişkilerinde daha cesur davranmaya başlayan Bayezid ll Macaristan ve Lehistan'a akıncılar  gönderdi.1499 da İnebahtı,ertesi yıl Modon ve Koron kaleleri ile Draç Limanı Venediklilerden alındı.1501 de Türk sularına giren Haçlı donanması yenilgiye uğratıldı.

Doğuda Safevi Devleti'ni kuran Şah İsmail 'in Anadolu halkı üzerindeki etkisi giderek artıyordu.Türkmen aşiretlerinin çoğu Şah İsmail'in propagandası sonucu Şiiliği benimsemişti.Şiiler  1511 de ayaklandılar.Amasya sancak Beyi Şehzade Ahmet,bu ayaklanmayı güçlükle bastırdı.Aynı yıl Bayezid ll devlet idaresini vezirlerine bırakınca ,şehzadeler (Selim,Korkud,Ahmed) arasında taht kavgası başladı.Bayezid ll Ahmed i tahta oturtmayı tasarlarken ,Trabzon Sancak Beyi Selim ,Rumeli'ye geçerek Edirne'yi aldı.Baba ve Oğul Çorlu'da Savaştılar.3 ağustos 1511.Selim yenildi ve Kırım'a kaçtı.Ancak öteki kardeşlerinin başarısızlıkları üzerine yeniden İstanbul'a geldi.Yeniçerilerin desteği ile saraya girdi.Bayezid ll tahttan çekildi.Selim Padişah oldu.25 Nisan 1512 Bayezid ll bir ay sonra da doğduğu yer Dimetoka'ya giderken yolda öldü.26 Mayıs 1512.

         Bayezid ll şair ve bestekârdı.Daha şehzadelik döneminden başlayarak çevresine bilginleri ve sanatçıları toplamıştı.Buna karşılık babası kadar aydın ve açık fikirli padişah değildi.Osmanlı düşünce yaşamı Fatih dönemindeki gibi serbest ve verimli olamadı.Batı Kültürüyle kurulan bağlar kesildi.Bir Osmanlı Padişahı olarak Bayezid ll nin dikkati çeken yanları savaşı sevmemesi,ordunun başında sefere çıkmayışı ,yönetimi vezirlere bırakması ve tahttan indirilen ilk padişah olmasıdır