AKŞEMSETTİN (Akşeyh)

        AKŞEMSETTİN (Akşeyh)

         Osmanlı bilgini, hekim ve şeyhi (Şam 1389-Göynük 1459). Fatih döneminin saygın adıdır. Asıl adı Mehmet İbni Hamza'dır. Kökü Hz. Ebubekir'e uzanan Şeyh Şehabettin Şühreverdi'nin soyundandır. Öğrenimini tamamladıktan sonra müderris oldu (Osmancık ve Göynük); tasavvufa yöneldi. Hacı Bayram-ı Veli yoluna girdi ve onun halifesi oldu. Öte yandan tıp ve eczacılık dallarında çalışmalarıyla Lokman-ı Sani (ikinci Lokman) sanını kazandı. Hacı Bayram'ın öğüdüyle II.Murat, oğlu Mehmet'e (Fatih) hoca olarak onu Göynükten saraya getirtti. Fatih'in eğitiminde çok etkili olan Akşemsettin, öğrencisinin padişahlığında da yanından ayrılmadı. 


İstanbul'un alınışında padişahı yönlendirmede, askeri güçlendirmede büyük etken oldu. Daha önce Arap ordularıyla İstanbul'u kuşatıp burada ölen Eba Eyyüp el Ensari'nin mezarını da bir düş yardımıyla buluyor.(Bugünkü Eyüp sultan)  İstanbul alındıktan sonra Akşemseddin kendi isteğiyle Göynük'e döndü.Bayramiye tarikatını yaymayı ve eserlerini yazmayı sürdürdü.Gelişinin ikinci yılında oğlunu yerine postnişin bırakarak Göynük'te öldü.Oraya gömüldü.Ardında yedi oğul bıraktı.

        Eserlerinden Risale-un Nuriyye, Arapça Bayramiye tarikatı  ve tasavvuf görüşlerini savunur. Def-i Metain ya da Hall-i Müşkilat, tasavvuf konularında eski mutasavvıfların görüşlerini açıklar. Risale-i zikrullah, Makamat-ı evliya. Risale-i Şer-i Akval-i Hacı Bayram Veli, Tehis-i def-i Metain adlı eserleri Enisi'nin Menakıbnamesi'nde geçmekte isede henüz herhangi bir nüshaları   ele geçmiş değildir. Elde Fatih'e yazdığı iki de mektubu vardır.