TANBURİ CEMİL BEY

TANBURİ CEMİL BEY

Türk Tanbur ve kemençe virtüözü, besteci (İstanbul 1871 ya da 1873 -ay.y 1916) On yaşından başlayarak kendi kendine keman ve kanun öğrendi.Daha sonra Tanbur la ilgilendi.Kısa sürede bu çalgıda ustalaştı.Bir armatör olan ağabeyinden kuramsal müzik ,Aleksan Efendi'den de nota öğrendi.Bilgisini daha sonra tanıştığı ünlü müzikçilerden yararlanarak zenginleştirdi.Yirmi yaşına gelmeden,geleneksel üslubu hiçe sayan bir tamburi olarak ünlendi.Bir yıl Mülkiye'de okuduktan sonra Hariciye nezareti 'inde çalışmaya başladı.İşine çok seyrek gidip geldiği halde,hayranları arasındaki paşalar,şehzadeler tarafından korundu. 1890 larda yalnız İstanbul'da değil İmparatorluğun en uzak yörelerinde, gelmiş geçmiş en büyük tanburi olarak ünü hızla yayıldı. İlerlemiş sayılabilecek bir yaşta kemençeye başladı, çok geçmeden hocası Vasil'i gölgede bıraktı. Plaklarını 1910 ların sonlarından başlayarak doldurdu.

Tanbur ve kemençe dışında büyük ustalıkla lavta ve çello da çalan Cemil Bey'i virtüöz, doğaçlamacı ve besteci olarak ayrı ayrı değerlendirmek gerekir; önceleri çok az mızrapla çalınan tanburu ut ve lavta gibi bol mızrapla çalma tekniğini geliştirdi. Sapının çok uzun oluşu yüzünden kıvrak melodilerin icrasına elverişli olmayan tanburu ut ve lavtalar kadar kıvrak bir çalgı olarak kullandı. Genellikle bir buçuk oktavlık bir çalgı kabul edilen kemençeyi, tel eklemeksizin, iki buçuk oktavlık bir ses alanına kavuşturdu. Gerek kemençeden, gerek çellodan üstün bir yay tekniğiyle lirik taksimlerine uygun, pürüzsüz bir ton elde etti.

Cemil Bey'in virtüözlüğünü doğaçlamacılığından ayırmak güçtür. Türk müziğinde öteden beri çok büyük önem verilen doğaçlama, onun taksimleriyle, sağlam cümlelerle kurulmuş üç bölümü bir form durumuna geldi. Güçlü sağ ve sol el tekniğini sergilemekten kendini alamadığı taksimleri coşku lirizmleriyle, birere virtüözlük gösterisi olmaktan kurtulmuştur.

Verimli bir besteci değildi.bu genellikle doğaçlamaya olan düşkünlüğüne bağlanır.8 peşrev,7 saz semaisi ,16 şarkı,,3 oyun havası,2 ninni olmak üzere  toplam 36 yapıt besteledi.Ama bunlarla 80 dolayındaki taksim plağı da eklenmelidir.

Başlıca yapıtları: Peşrevler, Ferahfeza, Sedaraban, Mahur; Sazsemaileri, Ferahfeza, Şedaraban, Muhayyer, Hicazkar; Oyunhavaları, Çeçen kızı ,nihavend/Nikriz sirto;Şarkılar ;Feryat ki feryadıma imdat edecek yok(Şehnaz) ,Görmek ister gözlerim herdem seni(Hüseyni),Nazirin yok senin ey mah yerde(evç) Taksimleri; Tanburla;Şadaraban, Gülizar, Müstear,Nihavend ll,Suzidil;kemençeyle :Pesendide ,sultaniyegah, Hüseyni,Ferahnak, Evcara, Acemişiran, Çelloyla:Muhayyer,Bestenigar,Hüseyni;Lavtayla:Kürdilihicazkar