CELALETTİN HARİZMŞAH
CELALETTİN HARİZMŞAH
Harizm şah hanedanından son hükümdar.(?-1231) Alaattin Muhammet’in büyük oğludur.Babasının düzenlediği tüm seferlere katıldı.Özellikle 1219 da Moğollarla yapılan savaşın kazanılmasında yararlılıklar gösterdi.Devlet yönetiminde söz sahibi olan büyük annesi Terken Hatun,Oğlu Harizm şah Muhammet ‘in Cemalettin’i yeğlemesine karşı çıkarak öteki torunu Uzlag Şah’ı veliaht yaptırdıysa da Moğol istilası Terken Hatun’un tasarılarını alt üst etti.Alaattin Muhammet Moğollara karşı durabilecek yetenekteki oğlu Celalettin’in kendi yerine geçmesini vasiyet etti.İki kardeşi kimi komutanlarının öldürme teşebbüsü üzerine Horasan’a kaçtı.
Gazne’ye gitti.Zaman zaman Moğollarca sıkıştırıldıysa da Kahramanca çarpışarak Hindistan’a ulaşmayı başardı.(1221).1224 te Kirman’a gitti.Sırasıyla İsfahan Fars,İran,Acem i dolaştı.Abbasi Halifesi El Nasır Lidinillah’dan Moğollara karşı yardım istediyse de Celalettin’in kendi ülkesini ele geçireceğinden korkarak ona karşı harekete geçen Halife ordularıyla çarpışmak zorunda kaldı.Abbasileri yenerek Bağdat ve çevresini yağmaladı.
1225 te Tebriz’de karargâh kurdu.Anadolu Selçuklu Sultanı Alaattin Keykubat ile Eyyübi Hükümdarlarına elçiler göndererek Moğollara karşı yardım istedi.1226 da Tiflis’i ele geçirdi.1227 de İsmaililer’in elindeki Alamut Kalesi’ni kuşattı.1228 de İsfahan önünde Moğollar’ı yenilgiye uğrattığı sırada izlenerek pusuya düşürüldüyse de Luristan’a kaçabildi.Gürcülerin elinden Tiflis’i yeniden aldı.Ağustos 1229 da Ahlât’ı kuşatması Anadolu Selçuklu Sultanı l.Alaattin Keykubat’ı kaygılandırdı.Alaattin Mısır Sultanı Melik Kamil İle Celalettin’e karşı işbirliği sağladı.Ahlat,uzun bir kuşatmadan sonra 14 Mayıs 1230 da Harizmşahlar’ın eline geçti.
Orta çağ İslam dünyasının sayılı bilim ve kültür merkezlerinden sayılan Ahlat’ın büyük ölçüde zarar görmesi güzel kentin yakılıp yıkılması o zamana kadar Müslümanlığı kahramanı gözüyle bakılan Celalettin’e duyulan güveni azalttı.l.Alaattin Keykubat ve Eyyübi hükümdarı Melik Kamil’in kardeşi Melik Eşref komutasındaki birleşik ordu10 ağustos 1230 da Erzincan yanındaki Yası Çimen’de Celalettin’i bozguna uğrattı.Moğollarca sürekli izlenen Celalettin 1231 de Dicle köprüsü kıyısında düzenlenen bir baskın sırasında tüm adamlarını yitirince Meyyafarikin’e kaçtı.Moğollarca yakalanmamak için dağlarda dolaşırken ölen kardeşinin öcünü almak isteyen bir aşiret mensubunca yakalandı ve Ahlat'ta öldürüldü.(1231) Ölümüyle Harizmşahlar’da tarihe karıştı.
Gazne’ye gitti.Zaman zaman Moğollarca sıkıştırıldıysa da Kahramanca çarpışarak Hindistan’a ulaşmayı başardı.(1221).1224 te Kirman’a gitti.Sırasıyla İsfahan Fars,İran,Acem i dolaştı.Abbasi Halifesi El Nasır Lidinillah’dan Moğollara karşı yardım istediyse de Celalettin’in kendi ülkesini ele geçireceğinden korkarak ona karşı harekete geçen Halife ordularıyla çarpışmak zorunda kaldı.Abbasileri yenerek Bağdat ve çevresini yağmaladı.
1225 te Tebriz’de karargâh kurdu.Anadolu Selçuklu Sultanı Alaattin Keykubat ile Eyyübi Hükümdarlarına elçiler göndererek Moğollara karşı yardım istedi.1226 da Tiflis’i ele geçirdi.1227 de İsmaililer’in elindeki Alamut Kalesi’ni kuşattı.1228 de İsfahan önünde Moğollar’ı yenilgiye uğrattığı sırada izlenerek pusuya düşürüldüyse de Luristan’a kaçabildi.Gürcülerin elinden Tiflis’i yeniden aldı.Ağustos 1229 da Ahlât’ı kuşatması Anadolu Selçuklu Sultanı l.Alaattin Keykubat’ı kaygılandırdı.Alaattin Mısır Sultanı Melik Kamil İle Celalettin’e karşı işbirliği sağladı.Ahlat,uzun bir kuşatmadan sonra 14 Mayıs 1230 da Harizmşahlar’ın eline geçti.
Orta çağ İslam dünyasının sayılı bilim ve kültür merkezlerinden sayılan Ahlat’ın büyük ölçüde zarar görmesi güzel kentin yakılıp yıkılması o zamana kadar Müslümanlığı kahramanı gözüyle bakılan Celalettin’e duyulan güveni azalttı.l.Alaattin Keykubat ve Eyyübi hükümdarı Melik Kamil’in kardeşi Melik Eşref komutasındaki birleşik ordu10 ağustos 1230 da Erzincan yanındaki Yası Çimen’de Celalettin’i bozguna uğrattı.Moğollarca sürekli izlenen Celalettin 1231 de Dicle köprüsü kıyısında düzenlenen bir baskın sırasında tüm adamlarını yitirince Meyyafarikin’e kaçtı.Moğollarca yakalanmamak için dağlarda dolaşırken ölen kardeşinin öcünü almak isteyen bir aşiret mensubunca yakalandı ve Ahlat'ta öldürüldü.(1231) Ölümüyle Harizmşahlar’da tarihe karıştı.
Yorumlar
Yorum Gönder