BURAK REİS

BURAK REİS

         Osmanlı kaptanlarının en meşhurlarından. Doğduğu yer ve hayatî hakkında fazla bilgi yoktur. 1499 tarihînde yapılan Venedik deniz muharebesinde şehit oldu.

          Sınırları gün geçtikçe Avrupa içlerine doğru uzanan Osmanlı Devleti'nin Ege ve Akdeniz'deki hâkimiyet kurma çalışmaları Hıristiyan devletleri telâşa düşürdü. Osmanlıların Arnavutluk kıyılarına kadar gidip Mora'yi almaları, onlara ikaz oldu. Babasının yolunda olan ikinci Bâyezîd Han Venediklilerin elinde olan ve Akdeniz'deki Osmanlı hâkimiyetinin kurulmasına engel teşkil eden Lepante (inebahti) ve Navarin limanlarıyla, Modon 've Koron kalelerini bir an önce fethetmek istiyordu. Venedikliler ise denizlerdeki hâkimiyeti elden kaçırmamak için yedi Ege adası ile Osmanlıların elindeki Mora'yi ve Arnavutluk kıyılarını alma hazırlığı içinde idiler.

          Sultan ikinci Bâyezîd Han sefer hazırlıklarına başlayıp arzu ettiği yerleri feth edebilmek için ilk hedef olarak inebahti (Lepante) kalesini seçti.

          Sultan ikinci Bâyezîd Han karadan, Kapdan-i derya Küçük Dâvûd Pasa da denizden 270–300 parçadan kurulu Osmanlı donanması ile 1499 yılı baharında Gelibolu'dan hareket etti. Donanmada, Anadolu ve Rumeli sipahileri ile kapıkulu askerinden ibaret 60.000 kişiden fazla bir kara kuvveti de bulunmakta idi.

          Devrin meşhur denizcilerinden Kemal, Burak, Kara Hasan ve Herek reisler de donanmaya katılmışlardı. Kemal ve Burak reislere hususî olarak 2500 tonluk birer göğe veya guke (elli metre uzunluğunda 20 metre kadar genişliğinde bir gemi) verilmişti.

          O sırada Venedikliler bos durmayıp; ispanya, Fransa, Cenova, Papalık, Lehistan ve Macaristan' dan deniz kuvveti ve asker istediler. Avrupa ve Akdeniz'in bütün devletleri Venediklilerin yardımına koştu. "Akdeniz bizimdir" diye övünen meşhur amiral Loredano ile Alban Armenio da yardıma katıldılar. Venedikliler amiral Antonio Girimani kumandasında 160 parça kadırga ve diğer çeşitli gemilerden ibaret filoyu, Navarin'in on mil kadar kuzey-batısındaki Brodino (Proti) kanalında hazırladılar.

          Osmanlı donanması, fırtınalı havalarda kabaran dalgalarla aylarca uğraştıktan sonra, sırasıyla Koron ve Modon'a geldi. Buralarda su ve yiyecek maddelerinin ikmalini yaptı. Inebahtı’ya ulaşmak için Brodino kanalını geçmek gerekiyordu. 1499 yılı Temmuz ayinin 29'uncu günü hava karardıktan sonra levend kaptanlar, bastarda gemisinin güvertesinde Kapdan-i derya Dâvûd Paşa’nın başkanlığında toplanıp haçlı donanmasıyla karsılaştıklarında yapacakları muharebe manevrasını müzakere ettiler.

          Donanmayı hümayun şafak sökmeden Porto-Longa limanından çıktı. Çok geçmeden Sapienza adası civarında görünen düşman donanmasıyla öncüler savaşa tutuştu.

          Yaklaşan Venedik donanmasının rampa yapmasına meydan bırakmadan uzaktan top ateşi ile karşılanmasına çalışıldı. Herek Reis, muharebenin başlangıcında üzerine gelen iki Venedik gemisini, Burak Reis de bir düşman mavnası ile bir gemisini top ateşi ile batırdı. Kararlaştırıldığı gibi Burak Reis'in gemisi ayrılarak düşman gemilerinin arkasına sarkma manevrasına girişti. Amiral Armonya ile Kortu valisi olan Amiral Piyetrp Loredano kumandasındaki gemiler yanlarına birer kadırga daha alarak, Burak Reis' in peşine düştüler ve "Bu cüreti Kemal Reis’ten başkası göze alamaz" dediler. Kemal Reis'i yakalamakla büyük nam kazanacaklarını düşünerek hemen üstüne saldırdılar. Düşmanın her birinde biner kişi bulunan iki karakasi ile yine her birinde beş yüz kişi bulunan diğer iki karakasi, Burak Reis'in gemisini ortaya aldı. Burak Reis, kendisinden çok güçlü ve daha süratli olan düşman gemilerinin arasından sıyrılamayacağını anlayınca, ölmeyi maglûb olmaya tercih ederek yakın muharebeyi seçip, en yakın arkadaşı Kara Hasan'a seslendi: "Yiğit kardeşim Kara Hasan! Çabuk leventlerimizi hazırla göze göz dişe diş harp edeceğiz!" Kara Hasan; "Ya maglûb olursak" dedi. O zaman Burak Reis; "San ve serefle ölmek, sehîdlik yok mu?" diye cevap verdi.

          Burak Reis, saldıran düşman gemilerine ateşe başlayınca onlar da karşılık verdiler. Dört gemi bir gemiye karsı bir süre muharebe etti. Nihayet üç düşman gemisi Burak Reis'in gemisine rampa etti. Kancalı halatla birbirine sıkı sıkıya bağlandılar. Osmanlı donanması diğer düşman gemileriyle muharebeye girişmiş olduğu için Burak Reis'e yârdim edemedi. Kancalı halatlarla birbirine sıkı sıkıya bağlanan bu dört gemi efradı arasında saatlerce süren kılıç, balta ve balyozla kanlı bir muharebe başladı. Burak Reis'in gemisindeki uğultular, naralar Allah Allah sesleri muharebeye heyecan katıyordu. Dört düşman gemisine karsı muharebe eden leventler, baslarındaki Burak ve Kara Hasan reislerin gayretleriyle sevke geliyor küffara durmadan saldırıyorlardı. Düşmanın şayisi çok fazlaydı. Bu durumda Burak Reis, bir kaç yiğit levendinin canini kurtarabilmeleri için Kara Hasan'a Ahmet Bacak'la on arkadaşını alarak bir sandalla gemiden ve muharebeden ayrılmalarını söyledi. Fakat onlar bunu kabul etmediler: "Baba, senin yanından ayrılmayız. Din için vatan için cihâd için can fedadır. Anca da beraber kanca da" diye cevap verdiler.

          Kalyonlar yok olduğu takdirde, Venedik sevki idaresinin de bozulacağını anlayan Burak Reis, kendi gemisinin barutluğunu ateşlemeye karar verdi. Bu suretle gemisi mahvolacaktı ama kendisini rampa eden çok kuvvetli Venedik kalyonları da yok olacaktı. Leventlerine son defa söyle seslendi: "Cenâb-i kâdir-i mutlak alnımıza böyle yazmış, son nefesimize kadar vuruşacağız, Haydi yiğitlerim, gazilerim, leventlerim! Kelime-i şehâdet getirin." Kara Hasan Reis babadan aldığı emir üzerine gemiyi neft ile tutuşturdu. Şiddetli rüzgâr sebebiyle yangın etrafındaki düşman gemilerini de sardı. düşman amiralleri askerlerini çekip ayirmak istedilerse de, Osmanlı leventleri düşmanın kestiği kancalı halatları yeniliyor, onları birakmıyor, serdengeçtiler de düşman kalyonlarına ateşi daha da yayıyorlardı.

         Çok geçmeden deniz ortasında göklere doğru yükselen siyah 'dumanlarla karışık kızıl alevler; düşmana boyun eğmeyen, teslim olmayan Osmanlı Türk'ünün kahramanlığını Hân ediyordu. Burak Reis'in şehîd olmasına karşılık Venedik tarafında da Amiral Loredona Armenio ve binlerce askerinden ibaret Venedik donanmasının önemli bir kısmı da yok olmuştu. Böylece İnebahtı yolu Osmanlıya açıldı.

        Türk tarihî, Burak Reis'in son parlak zaferini kaydederken, esas Osmanlı donanması karsısındaki düşman donanması da kaçıyordu. Zensiya ve Brodano deniz muharebesi adini da alan bu muharebe, Burak Reis'in adini destanlaştırdı. Türk denizcileri Brodano adasına Burak Reis adası adini vererek, kadirbilirliğin en güzel örneğini verdiler.