BİLGE HAN

BİLGE HAN

        Göktürk hakanı (683–734).

        Göktürkleri Çin boyunduruğundan kurtaran babası İlteriş Han dan kurtaran babası İlteriş Han öldüğünde sekiz yaşında olan Bilge  Han bu nedenle amcası Kapağan Han'ın başbuğluğunu  kabullenmek zorunda kaldı.Kapağan Han'ın bir süre sonra ölmesi üzerine ortaya çıkan taht kavgalarında amcaoğlu Böğü ölünce Bilge Han ile birlikte ayaklanmaları bastırdı ve Göktürk Ulusunun başbuğu oldu.

        Bu taht kavgaları sırasında daha önce Göktürk Devleti'ne bağlanmış olan Türk boyları ,özellikle de Oğuzlar ayaklandılar.Bu nedenle Bilge ve Kültigin hanlar Başbuğ olunca ilk iş olarak Oğuzların ayaklanmasını bastırmaya çalıştılar.Sonunda Oğuzlar Çin'e göç etmek zorunda kaldılar.Uygurlar ise bozguna uğratıldı ve yeniden Göktürk devletine bağlandılar.

Bu yıllarda Çin İmparatorluğu ile düzelmiş olan ilişkiler uzun sürmedi.Göktürklere karşı ayaklanmış olan Hitaylar'ı destekleyen  Çin'le ilişkiler yine koptu.Aynı yıl tekrar ayaklanan Oğuzların sindirilmesi bir yıl kadar sürdü,Kültegin bir baskında öldürüldü.(731).Büyük bir törenle gömüldü ve anısına bir yazıt dikildi.Çinliler le arası yeniden düzelen bilge Han'ın Çinli bir prensesle evlenme isteği Çin İmparatorunca kabul edildi.Böylece Çin sınırını güvenceye alan bilge Han Göktürk İmparatorluğu'nu güçlendirmek amacıyla dağınık halde yaşayan Hitay ve Totbılara saldırdı.Bu savaşı kazanarak ülkesine dönerken zehirlenerek öldürüldü.(1734)

        Kardeşi Kültegin'in yanına gömüldü.Yuluğ Tekin'in Bilge Han ve Kültegin’in  anısına yazdığı yazıt Orhun ırmağı yatağına  dikildi.Bilge han ve kardeşi Kültegin Han Türklerin birliğini yeniden sağlamak için çok çalışmış ve bu ideallerini gerçekleştirmişlerdir.