VOLTAİRE

VOLTAİRE

Asıl adı François-Marie Arouet olan Voltaire 1694 yılında Paris'te doğdu. Cizvit papazlarınca eğitildi, 16 yasında okulu bırakıp Paris'teki sanat ve yazın çevreleriyle tanıştı. 1917'de yazdığı hükümeti eleştiren bir taslama nedeniyle Bastille tutukevine kapatıldı. Burada kaldığı 11 ay içinde ilk tiyatro yapıtı olan "Oedipe"i yazdı.Daha sonra baskıların sürmesi üzerine sürgün olarak 3 yıl _İngiltere’de yasadı. Paris'e döndükten

sonra _İngiltere’deki demokrasi anlayışını öven "_İngiltere Mektupları" adlı bir yapıt yazdı. Kitabın hükümeti eleştirdiği yargısına varılınca yine Paris'ten kaçmak zorunda kaldı. Uzun yıllar birlikte yasayacağı Chatelet Markizi'nin Lorraine bölgesindeki şatosuna sığındı.

1749 yılında markizin ölümü üzerine Prusya Kralı II. Frederik'in çağrısını kabul ederek Potsdam'daki Prusya sarayına konuk oldu. Burada ancak iki yıl kalabildi, kralla anlaşamayınca Berlin'den ayrıldı.

Voltaire sonunda _İsviçre-Fransa sınırında "Ferney" çiftliğini satın alıp yerleşti (1753). Burada bir yandan ipekböcekçiliği ve saatçilikle uğraşırken, diğer yandan en yoğun yazarlık dönemini yasadı.

Voltaire'in yasamı ve yapıtları hoşgörüsüzlük, bağnazlık, adaletsizlik ve diktatörlük karşıtı bir anıt gibidir. Çağının en önemli toplumsal, siyasal ve hukuksal olayları üzerine sesini yükseltti, Avrupa'da düşüncenin egemeni oldu, ileri gelen devlet adamlarıyla yazıştı. Ünlü "Ansiklopedi"ye katkıda bulundu.

Ölümünden kısa süre önce Paris'e çağırıldı. Yıllarca krallar ve hükümetler tarafından başkente girmesine izin verilmeyen 83 yasındaki Voltaire halk tarafından ulusal bir kahraman gibi coşkuyla karşılandı. Üç ay sonra 30 Mayıs 1778'de Paris'te öldü. Mezarı daha sonra Pantheon'da Rousseau'nun yanına tasındı.

YAPITLARI

Voltaire fırtınalı yaşamından beklenmeyecek kadar çok sayıda yapıt vermiştir. Yapıtları çok değişik türlerdedir: Şiir, tiyatro, tarih, öykü, roman, makale, bilimsel ve felsefi deneme, ansiklopedi maddeleri, vb... Yalnızca tiyatro dalında 52 oyunu vardır. Bunların arasında "Oedipe" (1718), "Brutus" (1730) ve "Zaire" (1732) sayılabilir. Tarih kitapları arasında "XII. Charles'ın Tarihi", "XIV. Louis Çağı" (1751), "Büyük Petro Çağında Rusya Tarihi" (1759) önemlidir. Ayrıca, yazınsal değer taşıyan 18.000 adet mektup bırakmıştır.

Çağının önemli olaylarını taslamak için yazdığı roman ve öyküler daha kalıcı olmuştur.

Günümüzde en çok okunan yapıtları da bunlardır. Bunlar arasında en bilineni "Candide" (1759)o çagda Pope ve Leibniz'in "her sey olması gerektiği gibi güzel" felsefesini alaya almak için yazılmıştır. Diğer uzun öykülerinden, bir ara saray tarihçisi olarak görev yaptıktan sonra Voltaire-Sadık ve Safdil krallara öğüt vermek amacıyla yazdığı "Zadig" (1747) özyasamsal bölümler içerir. O çağdaki siyasal yozlaşmayı eleştirmek için de, gerçek bir öyküden yola çıkarak "Safdil" (1767) adlı yapıtını kaleme almıştır.

Diğer uzun öyküleri arasında, töreleri eleştirmek için yazdığı "Babil Prensesi" (1768), rüşvet ve gelir dağılımı dengesizliğini eleştirmek için yazdığı "Kırk Liralık Adam" (1768) ve kozmik ölçekte insanın küçüklüğünü vurgulayan "Micromegas" (1752) da sayılabilir.