PETRO

PETRO

Rus Çarı Moskova 1672-Leningrad 1725 Çar l.Aleksey'in tek oğlu.Babasının 1676 da ölümü üzerine Moskova dışında bir çiftliğe gönderildi.1682 de üvey kardeşi lll.Fyodor'un ölümü üzerine Moskova Patriği ve yandaşlarının desteği ile tahta çıktı.Ancak muhaliflerinin etkisiyle kardeşi V.İvan l.Çar kendisi ise ll.Çar ilan edilince annesi ile birlikte Moskova yakınlarındaki Preobrazzenskoye köyüne çekilmek zorunda kaldı.Burada saray ortamından farklı özgür bir şekilde yetişti.Düzenli bir eğitim görmediyse de çevresindeki, mülteci Avrupalılarla ilişki kurarak dünyadaki gelişmeleri izlemeye çalıştı.Özellikle askeri eğitim ve teknik konulara ilgi duydu.1689 da yanındaki kuvvetlerle bir darbe sonucu yönetimi ele geçirdi ve yönetimi annesi Natalya'ya teslim etti.1694 te Karadeniz'deki Azov kentine saldırdı ve burayı Osmanlılar dan aldı.Daha sonra gizlice Avrupa'ya geçerek Hollanda da (Limanda gemi yapımında marangoz olarak çalıştı) deniz ticaretini öğrendi. İngiltere'de sanayi kolunu ,madenleri,töreleri ve siyaseti inceledi ve çevresine teknisyenler topladı.Ardından kendisine düzenlenen bir komployu bastırmak için ülkesine döndü.Streltsıy (askeri birlik) ortadan kaldırdı.1698 Bu sırada fırsattan istifade ederek Boyarların sakallarını kestirmek gibi bazı Moskova geleneklerine son verdi.1 Ocak 1700 den başlayarak takvimi değiştirdi.Kasım 1700 de ordusu Norva'da İsveç kralı Xll.Karl'a yenilince bu yenilginin etkisiyle başlamış olduğu reformlara daha da hız verdi.Aynı yıl yaptığı antlaşmayla o zamana kadar Osmanlıların egemenliğinde bulunan Karadeniz'e inmeyi başardı.1703 te Petersburg'u kurdurarak kenti kuzey ticaretinin merkezi durumuna getirdi.1706 da bu kenti Moskova’ya bağlayacak büyük su yolunu açtırdı.Bu çalışmanın halka yüklediği ağır vergi bazı ayaklanmalara neden oldu.Bu ayaklanmaları şiddetle bastırdı.1709 da Polonya tahtı veraseti nedeniyle savaştığı İsveç Kralı Xll.Karl'ı yenilgiye uğrattı.Polonya Rusya'nın hakimiyeti altına girdi.Gelişen bu olaylar Avrupa'nın artık Rusya'yı hesaba katması gerektiği fikrini ortaya koydu.Prutta Osmanlılara yenilmesi ona Azak kalesini kaybettirdiyse de Baltık'ta ki yayılma siyasetini yürüttü.Danirmaka'da ki boğazları ele geçirmek için İsveç ile yakınlaşmayı bile kabul etti.1721 Eylülünde yaptığı antlaşmalarla Estonya,Letonya,Litvanya,İngria ve Karelya'da ki Rus egemenliğini güvenceye aldı.Bu gelişmeler sonucunda 1721 de senato ona “büyük ve İmparator” unvanını verdi.l.Petro bu tarihten sonra güneydoğu sınırlarına yöneldi.1722 de Hazar bölgesini işgale başladı.Ertesi yılda bu faaliyetine devam etti.Yoğun çalışmaları nedeniyle sağlığı bozulmaya başladı.1724 yılında Finlandiya körfezinde batan gemiden denize düşen askerleri kurtarmak için denize atlayınca soğuk kaparak hastalandı.Bering Boğazı'na bir sefer hazırlığında iken öldü.

l.Petro reformlarını düzenli ordu ve polis gücü ile halka zorla kabul ettirdi.Bu nedenle onun reformlarına otokritik çağdaşlaşma denir.

Askeri alandaki başarıları yanında ekonomik alandaki faaliyetleri ile girişimci bir sınıf oluşturdu.Urallar bölgesinde kurduğu demir döküm fabrikalarıyla sanayide kalkınmanın temellerini attı.

Merkezi devletin denetimini esnekle hale getirmek için 1708 de ülke topraklarını başını Çar'ın çektiği sekiz bölgesel hükümete ayırdı.1719 da bunu kaldırarak elli eyalet ve bunlara bağlı sancaklardan oluşan yeni bir yönetim biçimi kurudu.1711 de Boyar Duma’sını kaldırarak yerine devletin en üst organı olan senatoyu kurdu.Eğitim alanında da büyük girişimler yaparak devlet kademelerindekilerin eğitimi için okullar açtırdı.Yüksek okullar kurdu.Okumayı soyluların tekelinden çıkardı.Kılık kıyafette erkeklerin Fransız ve Macar modasını takip etmelerini kadınların peçe ve uzun elbise giymesini yasakladı.

Onun en büyük ideali Rusya'yı kendisi ve büyük güç sağlayacak Batı modeline dayalı bir ülke yapmaktı.Ancak bu reformlar halkça benimsenmedi.Bunlara karşı büyük tepki doğdu.Zaman zaman ayaklanmalar oldu.Bunları büyük bir şiddetle bastırması kendine muhaliflerin oluşmasını sağladı.Yönetim ve yönetilenler arasında büyük bir uçurum doğdu ve ülkede bölünme daha onun döneminde kendini göstermeye başladı.