GALİLEİ,GALİLEO
GALİLEİ,GALİLEO
Ünlü İtalyan fizikçisi ve gök bilimcisi.(Pisa 1564-Arcetri 1642)
Galilei küçük yaşta fizik deneylerine başladı.Matematik üzerine incelemeler yaptı.1589 da Padova Üniversite'sinde matematik profesörü oldu.19 yaşındayken zamanın ölçümünde sarkaç salınımlarından yararlanılabileceğini ortaya koydu.23 yaşında,cisimleri suya daldırmak yoluyla yoğunluklarını ölçmeye yarayan bir terazi geliştirdi.Daha sonra cisimlerin düşme yasalarının temeli olan;bir cismin ağırlığı ya da yapıldığı madde ne olursa olsun aynı kurallara göre yere düştüğü ilkesini kanıtladı.Astronomiye de merak saran Galilei ilk teleskopu yaptı.Bununla Ay'ın yüzeyini inceledi ve bilinmeyen bazı yıldızları keşfetti.Kopernik'in kuramlarını destekleyerek,Dünya'nın güneş çevresinde döndüğünü ortaya koydu.Bu buluş,Galilei'nin din adamlarıyla arasının açılmasına neden oldu.Engizisyon mahkemesine çıkarıldı.Ömrünün son yıllarında "Yeni bilimlerin tartışılması" adlı eserini yazdı.1642 de öldü.
Çok sayıda gözlem yapmış ve kuramlarının doğruluğunu kanıtlayabilecek deneyler tasarlamıştır.Ancak çalışmaları deneysel yöntemin kurucusu sayılması için yeterli olmamıştır.Bu yöntemin etkin bir biçimde kullanıması yarım yüzyıl sonra Huygens ile başlamıştır.Buna karşılık Galilei fizik yasalarının açıklanmasında matematikten yaralanması konusunda büyük rol oynamıştır.
Galilei her şeyden önce modern mekaniğin kurucularından biri olarak belirir.Demotu (1590) adlı yapıtındaki görüşleri Aristotelesçiliğe oldukça bağlı kalır.Daha 1604 te cisimlerin boşlukta düşmesi yasasıyla ilgilenmeye başladı.Ne var ki bu yasayı çok uzun yıllar sonra kesin olarak belirledi.Çünkü başlangıçta hızın değil ,zamanın uzunlukla orantılı olduğuna inanmıştı.Özellikle 1632 den sonra ,Dialogo Sopra i due massimi sistemi del mondo adlı yapıtında aynı yükseklikten bırakılan farklı kütlede ya da yoğunlukta iki cisim yer aynı anda düştüğünü gözleyerek bu yasanın kütleden ve yoğunluktan bağımsız olduğunu açıkça kanıtladı.Bir cismin eğik bir düzlem boyunca inişiyle ilgili olarak yaptığı deneyler yatay düzlemin limit durumunuda göz önüne almasıyla Galilei'nin eylemsizlik ilkesi üstüne ilk formülleştirmeyi ortaya koydu.Ancak bu ilkenin biçimi henüz Descartes 'in kazandırdığı genelliği taşımıyordu.Galilei Aristoteles'in çembersel devinim ,yetkin ve doğal bir devinimdir düşüncesini benimsedi.Buna karşılık tam anlamıyla doğru bir biçimde olmasa da birbirine göre doğrusal ve düzgün bir biçimde yer değiştiren iki devingenin devinimindeki göreceliği ortaya koyan ilkeyi ilk kez açıklama onuru da onundur.Açısal uzanım değişse de sarkacın salınımlarının eş süreli olduğunu da Galilei belirledi.
1616 da Kopernik'in kitabı İndeks'e alındı.Galilei'ninde derslerinde Kopernikçi öğretiyi savunmasının yasaklandığı sanılmaktadır.Bununla birlikte Dialogo'nun yayımlandığı 1632 ye kadar tedirgin edilmedi.Bu kitapta kardinal Bellarmin'in öğüdüne karşın yalnızca varsayımdan söz etmeye yanaşmadı.Kitap engizisyona verildi ve Galilei 1633 te mahkemeye çıkarıldı.Yirmi gün süren davada Galilei kendisini pek savunmadı.diz çökerek öğretisini yadsımak zorunda kaldı.Bir söylentiye göre doğrulurken ayağını vurmuş ve Eppur,si mouve (ama genede dünya dönüyor) diye haykırmıştır.Mahkum edildi.Floransa yakınlarında Arcetri'de bulunan villasına çekilip engizisyonun gözetiminde yaşamasına izin verildi.1634 te rahibe olan kızını kaybetti ve iki yıl sonra da kör oldu.
Galilei 'nin çok sayıda küçük kitabı ile pek çok önemli mektup dışında ,İtalyan edebiyatının başyapıtı sayılan Saggiatore (1623) ile küçük bir kitap olan Sidereus nuncius (1610) da anılmaya değer.Bunların ilkinde Galilei temel görüşlerini açıklar.ikincisinde de dürbün yardımıyla elde ettiği gökbilimle ilgili buluşlarını anlatır.
Galilei küçük yaşta fizik deneylerine başladı.Matematik üzerine incelemeler yaptı.1589 da Padova Üniversite'sinde matematik profesörü oldu.19 yaşındayken zamanın ölçümünde sarkaç salınımlarından yararlanılabileceğini ortaya koydu.23 yaşında,cisimleri suya daldırmak yoluyla yoğunluklarını ölçmeye yarayan bir terazi geliştirdi.Daha sonra cisimlerin düşme yasalarının temeli olan;bir cismin ağırlığı ya da yapıldığı madde ne olursa olsun aynı kurallara göre yere düştüğü ilkesini kanıtladı.Astronomiye de merak saran Galilei ilk teleskopu yaptı.Bununla Ay'ın yüzeyini inceledi ve bilinmeyen bazı yıldızları keşfetti.Kopernik'in kuramlarını destekleyerek,Dünya'nın güneş çevresinde döndüğünü ortaya koydu.Bu buluş,Galilei'nin din adamlarıyla arasının açılmasına neden oldu.Engizisyon mahkemesine çıkarıldı.Ömrünün son yıllarında "Yeni bilimlerin tartışılması" adlı eserini yazdı.1642 de öldü.
Çok sayıda gözlem yapmış ve kuramlarının doğruluğunu kanıtlayabilecek deneyler tasarlamıştır.Ancak çalışmaları deneysel yöntemin kurucusu sayılması için yeterli olmamıştır.Bu yöntemin etkin bir biçimde kullanıması yarım yüzyıl sonra Huygens ile başlamıştır.Buna karşılık Galilei fizik yasalarının açıklanmasında matematikten yaralanması konusunda büyük rol oynamıştır.
Galilei her şeyden önce modern mekaniğin kurucularından biri olarak belirir.Demotu (1590) adlı yapıtındaki görüşleri Aristotelesçiliğe oldukça bağlı kalır.Daha 1604 te cisimlerin boşlukta düşmesi yasasıyla ilgilenmeye başladı.Ne var ki bu yasayı çok uzun yıllar sonra kesin olarak belirledi.Çünkü başlangıçta hızın değil ,zamanın uzunlukla orantılı olduğuna inanmıştı.Özellikle 1632 den sonra ,Dialogo Sopra i due massimi sistemi del mondo adlı yapıtında aynı yükseklikten bırakılan farklı kütlede ya da yoğunlukta iki cisim yer aynı anda düştüğünü gözleyerek bu yasanın kütleden ve yoğunluktan bağımsız olduğunu açıkça kanıtladı.Bir cismin eğik bir düzlem boyunca inişiyle ilgili olarak yaptığı deneyler yatay düzlemin limit durumunuda göz önüne almasıyla Galilei'nin eylemsizlik ilkesi üstüne ilk formülleştirmeyi ortaya koydu.Ancak bu ilkenin biçimi henüz Descartes 'in kazandırdığı genelliği taşımıyordu.Galilei Aristoteles'in çembersel devinim ,yetkin ve doğal bir devinimdir düşüncesini benimsedi.Buna karşılık tam anlamıyla doğru bir biçimde olmasa da birbirine göre doğrusal ve düzgün bir biçimde yer değiştiren iki devingenin devinimindeki göreceliği ortaya koyan ilkeyi ilk kez açıklama onuru da onundur.Açısal uzanım değişse de sarkacın salınımlarının eş süreli olduğunu da Galilei belirledi.
1616 da Kopernik'in kitabı İndeks'e alındı.Galilei'ninde derslerinde Kopernikçi öğretiyi savunmasının yasaklandığı sanılmaktadır.Bununla birlikte Dialogo'nun yayımlandığı 1632 ye kadar tedirgin edilmedi.Bu kitapta kardinal Bellarmin'in öğüdüne karşın yalnızca varsayımdan söz etmeye yanaşmadı.Kitap engizisyona verildi ve Galilei 1633 te mahkemeye çıkarıldı.Yirmi gün süren davada Galilei kendisini pek savunmadı.diz çökerek öğretisini yadsımak zorunda kaldı.Bir söylentiye göre doğrulurken ayağını vurmuş ve Eppur,si mouve (ama genede dünya dönüyor) diye haykırmıştır.Mahkum edildi.Floransa yakınlarında Arcetri'de bulunan villasına çekilip engizisyonun gözetiminde yaşamasına izin verildi.1634 te rahibe olan kızını kaybetti ve iki yıl sonra da kör oldu.
Galilei 'nin çok sayıda küçük kitabı ile pek çok önemli mektup dışında ,İtalyan edebiyatının başyapıtı sayılan Saggiatore (1623) ile küçük bir kitap olan Sidereus nuncius (1610) da anılmaya değer.Bunların ilkinde Galilei temel görüşlerini açıklar.ikincisinde de dürbün yardımıyla elde ettiği gökbilimle ilgili buluşlarını anlatır.
GAMA VASCO DA
Portekizli gemici 1469–1524
Küçük yaşlarda denizciliğe merak saran Gama,Hindistan'a deniz yoluyla gitmek için yeni bir yol bulmakla,görevlendirildi.22 Kasım 1497 de Afrika'nın güneyindeki Ümit burnu'nu dolaşarak 1498 de Hindistan'a ulaştı.Böylelikle Ümit Burnu'ndan geçerek Hindistan'a varan ilk gemici oldu.
Yorumlar
Yorum Gönder